برترین ها به نقل از مجله موفقیت: نمی دانم چطوری به اداره پست رسیدم. واقعا خدا ما را رساند! با چشم هایی خیره و عصبی و فرزندم که پشت سرم جیغ زنان می آمد وارد شدم. آرام به انتهای صف رفتم. همه یکی بعد از دیگری نوبت خود را به من دادند. از آرام کردن کودک ناامید شده بودم. خب اشتباه از خود من بود. تازه کاری و نابلدی من در آن روز باعث بدخلقی اش شده بود.

من متوجه مالیدن چشم هایش که نشان می داد او خسته است، نشدم. جای تعجبی نداشت که او تبدیل به آن موجود نحس وحشتناک کوچولو شده بود. متاسفانه، من به ندرت متوجه نشانه های رفتاری فرزندم می شوم و الگوهای مشترک رفتاری کودکان را فراموش می کنم. 
 
همه کودکان در هنگام خستگی و گرسنگی مثل هم عمل می کنند. این بزرگ ترها هستند که باید متوجه باشند و نیازهای کودک را به موقع برآورده سازند. من باید از بی حوصلگی و کج خلقی او می فهمیدم که خسته است و باید او را می خواباندم و سپس در موقع مناسب به دنبال کارها می رفتم.

غافل شدن از نشانه هایی که کودک بروز می دهد یکی از اشتباهاتی است که اغلب والدین همیشه مرتکب می شوند. اما رسیدگی و توجه به کودک براساس این نشانه ها، زندگی را برای همه اعضا از این رو به آن رو می کند. به همین خاطر، بیشترین اشتباه های متداول والدین را طبق نظر متخصصان در این جا آورده ایم.

1 – نگرش ما فوق العاده منفی است

«خواهرت را کتک نزن! اتاقت را نامرتب نکن!» تعداد نکن نکن هایی که به کودک نوپا یا پیش دبستانی خود می گویید غیرقابل شمارش است.

راه حل: آن رفتاری را که مایلید از فرزند خود ببینید به او متذکر شوید. هیچ کس دلش نمی خواهد فرزندی تربیت کند که محدودیت ها را نمی فهمد. اما «نه» گفتن دائمی والدین به کودک موجب می شود که او نسبت به آن کر شود و این کلمه قدرت خود را از دست می دهد. به علاوه، ما اغلب به کودکان می گوییم که نباید فلان کار و بهمان کار را انجام دهند بدون آنکه به آنها بگوییم چه کار و رفتاری را بهتر است انجام بدهند.

بنابراین، نه گفتن هایتان را برای مواقع واقعا خطرناک نگه دارید (مثلا هنگامی که کودک می خواهد چنگال را در پریز برق کند) و بر آموزش و گفتن رفتاری که می خواهید از کودکتان ببینید تمرکز کنید. برای نمونه، به جای آن که بگویید: «توی وان حمام نباید بایستی!» بگویید: «ما توی وان می نشینیم چون سطح آن لیز است و ممکن است سر بخوریم!» در ادامه، وقتی کودک نشست و مشغول آب بازی شد از او تعغریف کنید تا رفتار خوب در او تقویت شود.


2 – سطح توقع ما از کودکانمان خیلی بالاست

در مجلسی نشسته اید و ناگهان کودک شما فریاد می زند به محض این که او را دعوت به سکوت می کنید دوباره داد می کشد. شکنجه کامل! چرا به حرف شما گوش نمی دهد؟

راه حل: نقش یک معلم را بازی کنید. بسیاری از کودکان هنوز کنترل امیال درونی و ادب و نزاکت حضور در مکان های عمومی را فرا نگرفته اند. اما والدین فکر می کنند که کودکان بیشتر از آن چه عمل می کنند می فهمند.

هنگامی که کودکتان اصل و قاعده ای را می شکند به خودتان یادآوری کنید که او از روی عمد این کار را نمی کند، فقط نمی داند در چنین شرایطی چگونه باید عمل کند. بنابراین، پرخاش کردن و کتک زدن موثر (و مطمئنا منصفانه) نیست. سعی کنید تمام هم و غم خود را به توضیح و نشان دادن آن رفتاری که می خواهید از او ببینید، بگذارید و در بیان خیلی راحت و ساده برای او توضیح دهید که مثلا: «من ساکت هستم چون الان در این جمع هستیم و اگر چیزی از بابا خواهم به آرامی در گوش او خواهم گفت.»

همچنین، او را متوجه رفتارهای خوب و درست دیگران کنید (ببین چارلی چقدر قشنگ نشسته و نقاشی می کند تا غذا حاضر شود) کودکان مقلد به دنیا می آیند. به این ترتیب، الگوسازی یا جلب توجه آنها به رفتاری که می خواهیم از آنها ببینیم زمان زیادی می برد.

این کار مستلزم صرف زمان و تکرار مکرر برای کودک است، تا یاد بگیرد چگونه رفتار کند و خود را کنترل کند و به این معنی است که شما باید دائما به او یادآوری کنید و هنگامی که پیام شما را نمی گیرد او را از آن مکان دور کنید. در طول زمان، اون یاد خواهد گرفت که چگونه رفتار کند.

3 – ما خود الگوی رفتارهایی می شویم که نمی خواهیم از او سر بزند

وقتی چیزی را می اندازید ناگهان داد می نزید. در خیابان کسی جلویتان می پیچد و شما هم نسبت بی ادبانه ای به او می دهید. اما سپس، هنگامی که در موقعیتی مشابه، کودکتان نیز همچون شما عمل می کند دیوانه می شوید.

راه حل: عذرخواهی کرده و رفتار خود را اصلاح کنید. اثر هر رفتاری همانند یک بومرنگ به سوی فرد برمی گردد. اگر داد بزنید به احتمال قریب به یقین فرزند شما نیز داد خواهد زد. بله، رفتار یک انسان کامل را در طول روز داشتن کار واقعا سختی است.

پس، هرگاه اشتباه کردید عذرخواهی کنید. احساسات و عواطف، قوی هستند و گاهی عنان کنترل آنها حتی از دست ما بزرگ ترها نیز خارج می شود. اما با این حال، «ببخشید گفتن» نمایانگر آن است که ما جوابگوی طرز رفتار خود هستیم.

همچنین، فضایی ایجاد می شود که درباره علت واکنش خود توضیح بدهید و واکنش های بهتری برای مواقع سختی و یاس ارائه دهید. این دقیقا همان کاری بود که دینا با فرزند 5 ساله خود کرد: «جک موقع لباس پوشیدن خیلی غرولند می کرد تا کار را به آن جا کشاند که دینا ناگهان صربه ای به او زد و گفت: «ساکت شو و لباس را بپوش!» اما کمی بعد، با تشخیص این که خودش به هیچ وجه دلش نمی خواهد چنین رفتاری از فرزندش در شرایط مشابه ببیند جلوی او دوزانو نشست و معذرت خواهی کرد. سپس برای او توضیح داد که باید سر موقع در مدرسه حاضر باشد. رفتار او کار خودش را کرد. از آن پس، جک سر موقع برای رفتن به مدرسه حاضر بود.


4 – وقتی از سر و صدای بچه ها آزرده می شویم فورا مداخله می کنیم

تا سر و صدای بچه ها را که در خانه دنبال یکدیگر می کنند می شنویم سر آنها فریاد می کشیم.

راه حل: به طور حساب شده نادیده بگیرید. اغلب، هر عمل بچگانه ای که از بچه ها سر می زند والدین خود را ملزم به دخالت در آن می دانند. خوب است بدانید همیشه بچه بد بودن آدم را از زندگی سیر می کند. فراموش نکنید که گاهی کودکان کارهایی انجام می دهند که به نظر شما آزار دهنده اند اما در واقع آنها در حال کشف مهارت ها و استعدادهای خود هستند. (بنابراین، اجازه دهید کودک نوپای شما آب میوه را در کورن فلکس بریزد. چون او در حال یادگیری درباره مایعات است)

گاهی اوقات نیز آنها خواهان جلب توجه هستند. هنگامی که موقع واکنش فرا می رسد قاعده اصلی را حفظ کنید. یعنی تا موقعی که خطری آنها را تهدید نمی کند به طور نامحسوس مراقب آنها باشید. اگر کودک شس ساله تان با بینی در ضبط را باز و بسته می کند فریاد نکنید. صبر کنید؛ انگار که هیچ اتفاقی نیفتاده است. به کار خود ادامه دهید و شاهد نتیجه باشید.

به احتمال زیاد، اگر واکنشی نشان ندهید او دست از کار بد خود خواهد کشید، در نتیجه، از داد و فریاد پیشگیری کرده اید و در آخر، به آرامش بیشتری خواهید رسید.

5 – همه ما حرف زیاد می زنیم اما عمل نمی کنیم

«تلویزیون را خاموش کن... جدی گفتم.. شوخی ندارم!» وقتی اخطارهای شما گنگ و مبهم است کودکتان همچنان به رفتار بد خود ادامه می دهد و به هیچ نتیجه ای نمی رسید.

راه حل: حد و حدودی برای کودکتان تعیین کنید و آنها را به مرحله اجرا بگذارید. غرزدن، مهلت دادن و مذاکره برای کودک در حکم آن است که همکاری در اجرای احکام شما کاملا اختیاری است. برای این که به بچه ها یاد بدهید از قوانین شما پیروی کنند انتظارات خود را روشن و شفاف بیان کنید و اگر از قوانین سرپیچی کردند واردعمل شوید.

اگر می خواهید کودکتان از روی مبل بلند شود و تکالیف مدرسه اش را انجام دهد با جمله دستوری احترام آمیزی از او بخواهید: «لطفا تلویزیون را خاموش کن و تکالیف مدرسه ات را انجام دهد.» اگر از حرف شما پیروی کرد از او تشکر کنید وگرنه، او را با پیامد کارش آشنا کنید: «من الان تلویزیون را خاموش می کنم و تا موقعی که تکالیفت تمام نشده حق دیدن تلویزیون را نداری.»


6 – ما از زمانی که برای تنهایی کودک اتاقی در نظر می گیریم خوب استفاده نمی کنیم

وقتی که کودک سه ساله خود را به خاطر این که برادر کوچک ترش را کتک کزده است به اتاقش می فرستید او با خشم و غضب سر خود را به زمین می کوبد.

راه حل: او را به اتاقش راهنمایی کنید و از او بخواهید ساکت و آرام آن جا بنشیند. این کار را از آن جهت انجام می دهید که او به آرامش برسد و به هیچ وجه تنبیه محسوب نمی شود. بعضی بچه ها روی موافق به این عمل نشان می دهند. اما بعضی دیگر، فکر می کنند آنها را پس زده اید و از نظر شما مردود شده اند و درنتیجه، بسیار مشوش می شوند. با این کار شاید اوضاع آرام شود اما نتیجه چندانی دربر ندارد.

راه دیگر آن است که وقتی او را به اتاقش راهنمایی می کنید شما هم ساکت کنار او بنشینید. اگر خیلی اوقاتش تلخ است او را بغل کنید تا آرام بگیرد. وقتی آرام شد برای او توضیح دهید که چرا رفتارش از نظر شما رفتار خوبی نبوده است. چنانچه خودتان بسیار عصبانی هستید و نمی توانید این کار را انجام دهید به خودتان زمان بدهید.

هر وقت آرام شدید برایش توضیح دهید که بهتر است چه رفتاری داشته باشد. شاید چنین جمله ای برای شروع بهتر باشد: «به نظرت وقتی میلو قطارت را گرفت به جای این که او را کتک بزنی بهتر بود چه کار کنی؟»

7 – آن چه درمورد یک کودک جواب می دهد درمورد دیگری جواب نمی دهد

بهترین راه برای مقابله با پسرتان آن است که رو به روی او زانو بزنید تا چشم هایتان در سطک سطح قرار بگیرد و برای او توضیح دهید که رفتارش نیاز به اصلاح دارد و روش درست را به او نشان بدهید. اما در چنین وضعیتی مطمئنا فرزندان حالت تدافعی به خود می گیرد و به حرفتان گوش نمی دهد.

راه حل: باید مهارت های تربیتی خود را از افزایش دهید. سرزنش کودک وقتی که کار بدی از او سر می زند کار آسانی است. ولی همه کودکان به یک روش تربیتی پاسخ مثبت نمی دهند و برای این که رفتار مطلوب را از آنها ببینید باید برای هرکدام شیوه تربیت خاصی را به کار ببندید.

بعضی بچه ها حتی به یک تذکر شفاهی پاسخ مثبت می دهند. درحالی که برخی دیگر، باید نتیجه کارشان را ببینند تا متوجه رفتار بد خود شوند. مثلا کامپیوترش را خاموش کنید. جدی و محکم رفتارکردن با یک بچه و دست به عصا راه رفتن با دیگری متناقض نیست؛ درواقع، هماهنگ با نیازهای متفاوت و سبک های یادگیری است. «تنبیه باید متناسب با میزان جرم – و کودک – باشد.»